Patrijzen in Zuidoost-Friesland 2020

De patrijs verdwijnt in hoog tempo uit ons land. ELAN Zuidoost-Friesland heeft de ambitie om de vogel juist terug te laten keren. Gelukkig weten we steeds beter wat we moeten doen om deze prachtige soort te behouden. In 2020 starten acht ELAN- deelnemers met het agrarisch natuurbeheer van akkers in de omgeving van Oosterwolde.

Nieuws: Medio juni 2020 werden in Appelscha patrijzen waargenomen!

Net over de grens in Drenthe zijn patrijzen geteld, door onze aanpak hopen we dat ze de Friese grens oversteken.​ Ook in andere landen rond de Noordzee wordt de patrijs geholpen.​

foto: Saxifraga.nl Peter Meininger

Zo werkt het

Akkers met bijvoorbeeld granen, aardappels of suikerbieten zijn in de zomer en in de winter voor kwetsbare vogelsoorten een leefgebied om te eten, te schuilen en voort te planten. Het agrarisch natuurbeheer zorgt voor zaadrijke bloemen en planten voor de dieren. Maar tegelijk ook voor verruiging van de akker, door een strook verschillende planten te laten groeien. Hierin vinden niet alleen vogels zich fijn bij, maar ook bijvoorbeeld kleine dieren als muizen. Die weer ideaal zijn voor roofvogels als de uil, kiekendief en de buizerd. 

Wat is wat?

Wintervoedselakkers zijn belangrijk voor in Nederland overwinterende vogels. Niet geoogste zaden dienen voor hen als voedsel. Het betekent dat minimaal 90% van de oppervlakte bestaat van 1 juni tot 1 april uit zomergraan, wintergraan, bladrammenas of een combinatie van deze gewassen.

Vogelakkers dienen ’s zomers en ’s winters als foerageergebied voor akkervogels in open akkergebieden. minimaal 90% van de oppervlakte bestaat van 1 juni tot 31 december uit één van de volgende gewassen : granen (niet zijnde maïs of graanstoppel), ingezaaide kruiden, eiwitgewassen (luzerne, rode klaver), groene braak, bladrammenas, gras of een combinatie van deze.

Ook worden er randen ingezaaid (kruidenrijke akkerrand) met granen en kruiden. Minimaal 90% van de oppervlakte bestaat van 1 juni tot 15 augustus uit één van de volgende gewassen of teelten: gras, granen (niet zijnde maïs of graanstoppel), ingezaaide kruiden, eiwitgewassen (luzerne, rode klaver),groene braak of een combinatie van deze.

foto: Velduil. Door Harry Schreuder, akkerbouwer in Flevoland.

Stappenplan

1.   Vals zaaibed maken      (maart)
   Er wordt een vals zaaibed gemaakt. De grond wordt omgeploegd en dat stimuleert de kieming van onkruiden. Een aantal weken later wordt de grond weer geploegd. Daarmee sterft het onkruid af. Klaar voor het zaaien van de zaden voor de gele kwikstaart, de veldleeuwerik, geelgors en de patrijs.
    
2. Zaaien!                          (april/ voor 15 mei!)
   Er wordt een vals zaaibed gemaakt. De grond wordt omgeploegd en dat stimuleert de kieming van onkruiden. Een aantal weken later wordt de grond weer geploegd. Daarmee sterft het onkruid af. Klaar voor het zaaien van de zaden voor de gele kwikstaart, de veldleeuwerik, geelgors en de patrijs!

3. Maaien                           (maart & april en augustus & september)   
   De kruidenrijke akkerrand wordt tussen 1 maart en 15 april gemaaid. En opnieuw tussen 1 augustus – 15 september Waarom wordt er gemaaid? Om verruiging tegen te gaan en ruimte te houden voor bloeiende kruiden. Het maaisel wordt niet weg gehaald maar blijft liggen. Dat is goed voor de grond.
   De vogelakker wordt  minimaal één keer gemaaid: ná 25 juni. Het kan eventueel nog een 2e keer (na 15 juli). Hier wordt het maaisel wel op gehaald.
   De wintervoedselakker wordt niet gemaaid. 

4. Bemesten                       (vlot na het maaien)
   De kruidenrijke akkerrand mag niet worden bemest. De wintervoedselakker wel, dit gebeurt tussen 15 mei-15 maart. De vogelakker worden bemest met rundermest, twee dagen ná het maaien.

5. Veronkruiding                (gehele jaar)
   Zaaien van de Kruidenrijke Akkerranden, en/of  de Wintervoedselakker en/ of de Vogelakker. Het mengsel bestaat zowel uit kleine als grote zaden, maar vaak met Luzerne en Rode klaver.

foto: Veldleeuwerik. Door Harry Schreuder, akkerbouwer in Flevoland.

Agrarisch natuurbeheer = het leefgebied aantrekkelijk maken

Het beheer van de akkers is er opgericht dat het leefgebied voor de patrijs (maar ook vogels zoals de gele kwikstaart, de veldleeuwerik, geelgors en de patrijs) aantrekkelijker wordt. Oftewel: in de zomer voldoende grassen, planten en gewassen voor voedsel en bescherming en in de winter aanwezige zaden om goed de kou door te komen. Bekend is dat patrijzen  het hele jaar door in hetzelfde gebied blijven.

Interessante info van de Vogelbescherming

Veel meer lees je in dit informatievel van de Vogelbescherming.

Of bekijk dit filmpje van 12 minuten.

Meer info?

In 2020 starten acht ELAN-deelnemers aan de pilot 'Open akkerland'. Zij gaan aan de slag met het agrarisch natuurbeheer van akkers rond Oosterwolde voor de patrijzen.

Vragen over de pilot? Mail Sander van ELAN